Gần đây, CEO của Anthropic đã đưa ra một tuyên bố chấn đầy chấn động khi cho rằng trí tuệ nhân tạo có thể giúp con người sống thọ hơn hay thậm chí có thể bất tử.

Dario Amodei, CEO của công ty AI Anthropic, đã đưa ra một tuyên bố gây chấn động khi cho rằng trí tuệ nhân tạo có thể giúp con người sống đến 150 tuổi chỉ trong vòng vài năm tới. Thậm chí nó có thể giúp con người đạt được cái gọi là “escape velocity”, vốn là điểm mà con người có thể tự do lựa chọn tuổi thọ của mình. Điều đáng chú ý là tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos vào tháng 1/2025, Amodei cũng đã nhấn mạnh lại quan điểm này, cho rằng AI có thể làm được điều đó chỉ trong vòng 5 năm – một mốc thời gian khiến nhiều người phải sửng sốt, nhưng theo ông là hoàn toàn phù hợp với tốc độ phát triển hiện tại của AI. Dự đoán này nhanh chóng tạo ra một cuộc tranh luận sôi nổi giữa các nhà công nghệ, những người theo chủ nghĩa tương lai, và giới khoa học, với quan điểm dao động từ lạc quan về sức mạnh chuyển đổi của AI đến hoài nghi sâu sắc về giới hạn sinh học của con người.

CEO Anthropic tại WEF, Davos đã mạnh dạn khẳng định AI sẽ giúp con người sống thọ hơn

Loài người đã sống thọ gần gấp đôi trong suốt 200 năm qua

Trong vòng 200 năm qua, loài người đã chứng kiến một cuộc cách mạng về tuổi thọ. Vào năm 1824, tuổi thọ trung bình của người Mỹ chỉ vào khoảng 40 tuổi. Hay với người Việt Nam, thì tuổi thọ của chúng ta đã tăng lên một cách đáng kể chỉ trong mấy thập kỷ, từ khoảng 38 tuổi vào năm 1945 đến khoảng 75 tuổi vào năm 2024. Tuổi thọ ngày một tăng này chủ yếu đến từ những tiến bộ trong y học hiện đại, đặc biệt là giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh. Loài người chúng ta đang sống lâu hơn tổ tiên rất nhiều, nhưng tất cả những bước tiến đó vẫn xảy ra mà không cần đến sự trợ giúp của trí tuệ nhân tạo, công cụ được kỳ vọng sẽ thay đổi hoàn toàn cuộc chơi trong nghiên cứu y sinh.

Tuổi thọ loài người đã tăng lên hơn gấp đôi chỉ trong vòng 300 năm

Một bài báo trên Harvard Gazette vào tháng 3/2025 còn so sánh sự xuất hiện của AI trong y học với thời điểm internet ra đời hay khi giải mã xong bộ gen người, vốn là những bước ngoặt lớn làm thay đổi toàn bộ cục diện khoa học và xã hội. Vậy AI sẽ làm được gì để nâng cao tuổi thọ của con người?

Vai trò của AI trong nghiên cứu tuổi thọ và điểm đột phá “longevity escape velocity”

Các công cụ trí tuệ nhân tạo ngày nay được đánh giá cao vì khả năng xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ, từ đó tìm ra các giải pháp hoặc phương pháp điều trị mà con người khó có thể nghĩ đến. Trong lĩnh vực nghiên cứu tuổi thọ, AI đang được áp dụng để phân tích các cơ chế sinh học như sự lão hóa tế bào, rút ngắn telomere, ung thư, rối loạn chức năng ty thể hay bất ổn di truyền.

Với khả năng đó, Amodei tin rằng AI không chỉ là một công cụ hỗ trợ mà còn có thể trở thành “tác giả chính” cho chương tiếp theo trong lịch sử sinh học loài người. Ông cho rằng nếu tuổi thọ đã từng tăng gấp đôi trong thế kỷ 20, từ khoảng 40 lên khoảng 75 tuổi, thì việc AI giúp chúng ta đạt đến mốc 150 tuổi trong thế kỷ 21 là hoàn toàn phù hợp với đà tăng trưởng. Ngoài ra, ông cũng đã dẫn chứng những loại thuốc giúp kéo dài tuổi thọ ở chuột đến 50% mà ít gây tác dụng phụ, cũng như việc một số loài rùa có thể sống hơn 200 năm. Theo Amodei, điều này cho thấy con người vẫn chưa chạm đến giới hạn lý thuyết của sinh học.

Longevity escape velocity là điểm mà khoa học có thể đảo ngược quá trình lão hoá. Và AI được cho là sẽ thực hiện được điều này

Một điểm đáng chú ý là Amodei nhấn mạnh, nếu con người có thể sống đến 150 tuổi, chúng ta có thể chạm đến điểm “longevity escape velocity”, nôm na là điểm mà tiến bộ y học có thể vượt qua tốc độ lão hoá, từ đó cho phép con người chủ động lựa chọn tuổi thọ của mình. Tuy nhiên, tính khả thi của việc này vẫn càn thời gian để chứng minh khi chính ông cũng không hoàn toàn tự tin về viễn cảnh này.

Đồng quan điểm với Amodei, nhà tương lai học Ray Kurzweil cũng dự đoán rằng đến năm 2032, AI có thể “tạm dừng quá trình lão hóa” thông qua hai cách: dùng nano robot y tế để sửa chữa tế bào bị tổn thương và đưa thuốc trực tiếp đến vị trí cần thiết, hoặc sao lưu não bộ con người lên đám mây, dù phương án thứ hai hiện vẫn mang tính giả tưởng vì chúng ta chưa hiểu hết về cách não hoạt động.

Tuy nhiên, cần phân biệt rõ giữa việc kéo dài “tuổi khỏe mạnh” healthspan, số năm sống khỏe mạnh không bệnh tật, và việc kéo dài “tuổi thọ sinh học tối đa” lifespan. Nhiều công nghệ trí tuệ nhân tạo hiện nay chủ yếu hướng đến việc phát hiện sớm ung thư, điều trị bệnh hoặc phát triển các liệu pháp mới giúp con người sống khỏe mạnh hơn, chứ chưa chắc đã giúp kéo dài giới hạn sinh học của loài người.

Sự hoài nghi từ giới khoa học

Tuy nhiên, không phải ai cũng bị thuyết phục bởi góc nhìn này. S. Jay Olshansky, giáo sư dịch tễ học và thống kê sinh học tại Đại học Illinois Chicago, cho rằng không có bằng chứng nào cho thấy AI có thể làm chậm hay đảo ngược quá trình lão hóa sinh học. Trong cùng khoảng thời gian Amodei đăng tải bài viết trên blog cá nhân, Olshansky đã công bố một nghiên cứu trên tạp chí Nature Aging bác bỏ khả năng xảy ra một cuộc cách mạng tuổi thọ như vậy.

Ông cho biết rằng cuộc chơi về lão hoá đã khác hẳn so với thế kỷ trước khi hiện tại đó là một rào cản rất lớn và các nhà khoa học hiện chưa tìm ra được cách để can thiệp vào quá trình đó. Ngoài ra, ông cũng cho rằng việc tuyên bố rằng AI sẽ giúp loài người sống thọ đến 150 tuổi không khác nào nói rằng uống nước chanh mỗi ngày hai lần sẽ giúp bạn bất tử. Thực tế thì không ai chứng minh được điều đó là sai, nhưng cũng chẳng có căn cứ khoa học nào.

S. Jay Olshansky, giáo sư dịch tễ học đã thẳng thắn bác bỏ quan điểm của Amodei về việc AI sẽ đảo ngược quá trình lão hoá sinh học

Ngoài ra, Olshansky cũng nhấn mạnh, ngay cả nếu AI có thể kéo dài tuổi thọ thật thì khung thời giam 5 năm sẽ là một thách thức rất lớn để chứng minh tính khả thi. Loài người có thể mất cả thập kỷ để kiểm chứng điều đó vì quá trình lão hóa của con người diễn ra rất chậm và phức tạp. Trong khi đó, phần lớn các thành tựu hiện tại của AI mới chỉ dừng lại ở việc kéo dài “tuổi thọ khỏe mạnh”, chứ chưa có bằng chứng rõ ràng về việc nâng trần tuổi thọ tối đa của loài người. Cho đến nay, các công ty AI vẫn chưa đưa ra được bất kỳ minh chứng cụ thể nào về việc kéo dài tuổi thọ ở người. Ông còn thẳng thắn cho rằng hiện tại, AI chỉ là một “từ khóa thời thượng” (buzz term) trong lĩnh vực này và chưa có chứng cứ nào cho thấy nó sẽ tạo ra cuộc cách mạng về tuổi thọ.

Rõ ràng tuyên bố của Amodei về việc AI có thể giúp con người sống đến 150 tuổi là một ý tưởng hấp dẫn và đầy tham vọng. Nhưng giữa làn ranh của đột phá khoa học và sự phóng đại, có lẽ loài người cần giữ một cái đầu lạnh khi tiến bộ y học cần thời gian, bằng chứng và sự kiểm chứng nghiêm ngặt thay vì những lời hứa từ các bài blog, sân khấu Davos hay những từ khóa hào nhoáng.