Con đường dài ba mươi năm thay đổi chip của Apple để dẫn tới Apple Silicon

Trang chủ > Tin tức > CÔNG NGHỆ

Con đường dài ba mươi năm thay đổi chip của Apple để dẫn tới Apple Silicon

22/12/2025 23:42

Trong lịch sử ngành máy tính cá nhân, hiếm có công ty nào nhiều lần “đập đi xây lại” nền tảng cốt lõi như Apple. Suốt hơn 30 năm, Mac đã trải qua ba lần chuyển đổi bộ xử lý lớn, thường được gọi là chip transition, và nếu tính cả giai đoạn đầu với Motorola 68K, đó là bốn kiến trúc khác nhau trong hơn 40 năm tồn tại. Với thông báo rằng macOS Tahoe sẽ là phiên bản cuối cùng hỗ trợ máy Intel, Apple đang chính thức khép lại chương lớn thứ ba trong hành trình đó. Mỗi lần chuyển đổi, Apple đều tạo ra những rủi ro, gây xáo trộn cho nhà phát triển lẫn người dùng. Nhưng cũng chính những lần vấp ngã đó đã chuẩn bị cho Apple một bước nhảy gần như hoàn hảo: Apple Silicon, dòng chip M-series đang định hình lại máy tính cá nhân ngày nay.

Lần chuyển đổi đầu tiên diễn ra năm 1994, khi Apple rời bỏ Motorola 68K để sang PowerPC. Thời điểm đó, PowerPC được kỳ vọng sẽ là tương lai: hiệu năng cao, kiến trúc hiện đại, và quan trọng nhất là giúp Apple thoát khỏi sự phụ thuộc vào Motorola. Nhưng thực tế lại phức tạp hơn. Phần mềm cũ phải chạy qua lớp giả lập, hiệu năng không ổn định, công cụ cho lập trình viên còn non nớt.

Con chip PowerPC trên máy tính Apple những năm 1994

Dù vậy, Apple học được một bài học lớn: nếu muốn sống sót, họ phải kiểm soát tốt quá trình chuyển đổi, không chỉ phần cứng mà cả hệ sinh thái phần mềm. Tại thời điểm đó, bộ công cụ chính lại do bên thứ ba: Metrowerks với CodeWarrior phát triển, điều này đặt Apple vào thế bị động khi họ khó kiểm soát tình hình. Sau này, họ khắc phục bằng cách xây dựng Xcode, nền tảng phát triển mà ngày nay gần như toàn bộ hệ sinh thái Apple dựa vào.

Sau đó là hợp tác với Intel

Đến năm 2005, Apple thực hiện cú xoay trục thứ hai: PowerPC sang Intel. Lý do không phải chiến lược dài hạn, mà là bất khả kháng. IBM, đối tác phát triển PowerPC, không thể giao chip G5 đúng lời hứa, từ hiệu năng đến mức tiêu thụ điện. Intel lúc đó mang lại sự ổn định, hiệu quả năng lượng và cả khả năng chạy Windows, điều khiến Mac hấp dẫn hơn với người dùng phổ thông. Rosetta ra đời để giúp ứng dụng PowerPC chạy trên Intel, và lần này Apple làm tốt hơn rất nhiều.

Cùng với phần mềm Rosetta chuyển đổi từ PowerPC sang Intel

Song song đó, nhờ sự bùng nổ của iPod và sau này là iPhone, ngày càng nhiều người dùng mới biết tới Mac, mở ra thập niên tăng trưởng mạnh mẽ nhất trong lịch sử nền tảng này. Nhưng cái giá phải trả là Mac trở nên phụ thuộc vào lộ trình của Intel, một sự phụ thuộc khiến càng về sau, Apple càng khó mà độc lập phát triển theo ý mình muốn.

Bước ngoặt thật sự đến năm 2020, khi Apple chuyển từ Intel sang Apple Silicon. Đây không còn là “chạy trốn” hay “chữa cháy” nữa, mà là kết quả của hơn một thập kỷ Apple tự thiết kế chip cho iPhone và iPad. M1 xuất hiện và lập tức tạo ra sự thay đổi lớn: nhanh, mát, pin lâu, và chạy được cả ứng dụng cũ lẫn mới nhờ Rosetta 2. Lần đầu tiên, một chip mới không chỉ bắt kịp mà còn vượt xa nền tảng cũ ngay từ ngày đầu. Cũng đáng chú ý là trong thời đại ứng dụng web và di động, việc không còn chạy được Windows gốc không còn là trở ngại lớn và hiện tại chính Microsoft lại đang theo đuổi dòng chip ARM tương tự Apple.

Để rồi cuối cùng Apple tự cung tự cấp với Apple Silicon

Điều quan trọng không chỉ nằm ở hiệu năng. Ba lần chuyển đổi cho thấy Apple đã học cách làm chủ chu kỳ công nghệ: chuẩn bị công cụ cho lập trình viên từ sớm, xây lớp tương thích thông minh, và quan trọng nhất là kiểm soát toàn bộ chuỗi từ phần cứng đến phần mềm. Apple Silicon vì thế không chỉ là một con chip, mà là kết tinh của ba thập kỷ thử sai, điều chỉnh và tích lũy kinh nghiệm.

Nhìn rộng hơn thì con đường 30 năm cho thấy lợi thế lớn nhất của Apple ngày nay không phải là M1 hay M3 mạnh đến đâu, mà là quyền tự quyết. Trong một ngành luôn thay đổi, nơi không có nền tảng nào tồn tại mãi mãi, việc tự nắm tay lái giúp Apple sẵn sàng cho lần chuyển đổi tiếp theo. Và cũng chính lịch sử này của Apple cũng nhắc họ rằng, trong công nghệ, không có thứ gì là mãi mãi ổn định thế giới và chip sẽ luôn thay đổi quanh Mac.